دیتالاگر یا ثبّات همان طور که از نامش بر می آید دستگاهی برای ثبت کردن داده ها و داده برداری است. این دستگاه الکتریکی، داده هایی را که توسط سنسورهای تعبیه شده در دستگاه یا ابزار و سنسور خارجی تولید می شوند را در طول زمان و یا در رابطه با مکان ذخیره می کند.
در رابطه با ضرورت استفاده از دیتالاگر می توان گفت جمع آوری و ذخیره داده، یک فعالیت معمول و پرکاربرد در علم اندازه گیری است. در شکل ابتدایی جمع آوری داده ها شامل اندازه گیری و ذخیره مقادیر فیزیکی یا الکتریکی در یک دوره زمانی است. این داده ها می توانند اعداد اندازه گیری شده دما، جابجایی، جریان، کشش، فشار، ولتاژ، مقاومت، توان و هر پارامتر دیگری باشد.
دیتالاگرها غالبا کوچک و قابل حمل هستند، به وسیله باتری تغذیه می شوند و کاربرد آزمایشگاهی و تست و اندازه گیری دارند. به علاوه مجهز به یک ریزپردازنده و حافظه داخلی برای ذخیره سازی داده و همین طور سنسور هستند. داده های اندازه گیری شده می تواند در حافظه خود دستگاه ذخیره شود یا آن ها را به صورت آنلاین به یک رایانه یا ایستگاه مانیتورینگ مخابره کند.
دیتالاگرها یک سنسور (حسگر) دارند که داده پارامتر مورد نظر را اندازه گیری کرده و سپس در حافظه داخلی خود ذخیره می کنند. برخی از دیتالاگرها نمایشگر دارند و می توانند داده های ذخیره شده را در آن ها مشاهده کرد. این دستگاه معمولا از طریق رابط USB به رایانه متصل می شوند و داده های اندازه گیری شده توسط نرم افزار مخصوص بر روی رایانه قابل مشاهده و پردازش است.نحوه خواندن اطلاعات، تبادل اطلاعات و همگام سازی اطلاعات در دیتالاگرها بر اساس نیاز مشتری متفاوت است. گاهی اوقات دیتالاگر اطلاعات خام را مخابره می کند و در رایانه عملیات تبدیل صورت می پذیرد ، گاهی اطلاعات رقمی در دیتالاگر محاسبه و سپس ارسال می شود و گاهی نیز اطلاعات در دیتالاگر ذخیره می شود و در زمانهای مشخصی برای رایانه ارسال می شود ، در برخی از دیتالاگر ها نیز اطلاعات صرفا ذخیره می شوند و کاربر با استفاده از رابط های خود دیتالاگر می تواند داده ها را مرور نماید. یکی از اصلی‌ترین مزایای استفاده از دیتالاگرها قابلیت جمع آوری ۲۴ ساعته اطلاعات است.
دیتالاگرها معمولاً به محض فعال سازی بدون مراقبت رها شده تا در طول دوره دیده بانی اندازه گیری نموده و اطلاعات را ذخیره کند. این قابلیت اجازه می‌دهد تا تصویری جامع و دقیق از شرایط محیط تحت نظر مانند دمای هوا یا رطوبت بدست آید. دیتالاگر ها بر اساس شرایط کاری و تکنولوژی ساخت ، کیفیت و طول عمر متغیری دارند. معمولا دیتالاگر های حرفه ای دارای درصد خطای بسیار کم و طول عمر چند ساله هستند. داده نگار یا دیتالاگر به مهندسین و متخصصان اچازه می دهد تا شرایط را کاملا تحت نظر بگیرند و کوچکترین تغییرات نیز از دید آنها پنهان نماند ، این در حالیست که دیگر نیازی به صرف وقت زیاد برای جمع آوری و بررسی داده ها ندارند و این عملیات می تواند طی چند کلیک در چند ثانیه صورت پذیرد.
پروتکل‌های ابزار دقیق
پروتکل‌های فراوانی استاندارد سازی شده‌اند که یک پروتکل هوشمند را نیز شامل می‌شوند، SDI-12 این پروتکل اجازه می‌دهد تا برخی از وسایل ابزار دقیق به انواع دیتالاگرها متصل شوند. استفاده از این استاندارد به مقبولیت زیادی در خارج از صنعت محیط زیست دست نیافت. همچنین برخی از شرکت‌ها فعال در این زمینه امروزه از استاندارد مدباس پشتیبانی می‌کنند. این استاندارد که بر مبنای Canbus یا (ISO ۱۱۸۹۸) بنا شده‌است به صورت سنتی در زمینه کنترل صنعتی استفاده می‌شد که امروزه استفاده از آن بسیار بیشتر از گذشته شده‌است. برخی دیتالاگرها با استفاده از یک محیط برنامه‌نویسی قابل انعطاف خود را با انواع مختلفی از پروتکل‌های غیر استاندارد سازگار می‌کنند.
کاربردها
کاربرد دیتالاگر شامل موارد زیر می‌شود:
- ذخیره در ایستگاه هواشناسی بدون مراقبت (مانند سرعت باد/ و جهت باد، دما، رطوبت نسبی، تشعشعات خورشیدی).
- ذخیره در ایستگاه‌های بدون مراقبت هیدروگرافی (مانند سطح آب، عمق آب، جریان آب، pH آب، رسانایی آب)
- ذخیره خودکار رطوبت خاک
- ذخیره خودگار فشار گاز
- شمارش ترافیک جاده
- اندازه‌گیری دما (رطوبت و…) مواد فاسد شدنی در حین انتقال محموله: Cold chain
- مانیتورینگ فرایند برای نگهداری و عیب یابی کاربردها
- تحقیقات حیات وحش
- اندازه‌گیری لرزش و شرایط حمل (ارتفاع سقوط) در توزیع.
- مانیتورینگ سطح مخزن
- مانیتورینگ محیط زیست
- آزمایش خودرو
- مانیتورینگ وضعیت رله در سیگنال دهی راه آهن
- ذخیره‌سازی 'نمودار بارگذاری الکتریکی' برای مدیریت مصرف انرژی.
- داده برداری از متغیرهای دما و فشار در طول خط لوله
- مانیتورینگ خطوط لوله نفت و گاز
- مانیتورینگ پارامترهای الکتریکی پستهای فشار متوسط و فشار ضعیف برق
